HASTALIK HASTALIĞI (HİPOKONDRİYAZİS) NEDİR?

Kişinin ciddi bir hastalığa sahip olduğuna dair sürekli, aşırı ve yersiz endişe duyduğu bir ruhsal durumdur. Bazen hiç belirti yoktur, bazen de bazı belirtiler olsa bile kişi bu belirtileri olduğundan fazla abartıp kötü bir hastalığı olduğuna inanır. Örneğin hiçbir belirtisi olmadan kişinin kendisinde kötü bir hastalık olduğuna inanıp sürekli tetkik ve tahlil yaptırması şeklinde görülebileceği gibi, mide yanması gibi basit bir semptom sonrası kişinin kendisinin mide kanseri olduğuna inanması şeklinde de görülebilir. Kişi, hasta olduğuna dair kanıt bulunamamasına rağmen hasta olduğuna inanmaya devam eder ve hasta olmadığına dair kanıtları reddeder. Hastalık Kaygısı Bozukluğu olarak da bilinen hipokondriyazis yaşayan kişiler dikkatlerini bedenlerine odaklarlar. Hipokondriazisin yaygınlığı konusunda tam bir istatistik veri olmamakla birlikte kadın ve erkekte aynı oranda olup 40-60 yaşlar arasında ve ülkemizde sık görüldüğü kabul edilmektedir.

Sürekli hasta olduğunu hissetme hali olarak da özetleyebileceğimiz hipokondriazis bireyin tekrarlı düşüncelerle yoğun bir kaygı yaşamasına neden olur. Kişi, bir hastalığı olduğuna emindir ve hiçbir doktorun bu hastalığı ve hastalığın çözümünü bulamadığına inanır. Gösterilen kanıtlar ve güvenceler geçici bir rahatlama sağlar ancak çok kısa süre sonra hasta olduğuna ve anlaşılmadığına dair düşünceler tekrar zihne gelir.

Hipokondriyazis belirtilerini fiziksel ve bilişsel olarak ikiye ayırmak mümkündür.

Hastalık Hastalığının Fiziksel Belirtileri:

• Sıklıkla doktora görünmek
• Gidilen doktoru ve hastaneyi sık sık değiştirmek
• Gerekmediği halde hastanede birçok tetkik ve test yaptırmak
• Sağlık durumu ve olası hastalıklar ile ilgili sürekli araştırma yapmak
• Bedeni, kalp atışlarını veya tansiyonu sürekli takip etmek
• Sahip olduğuna inanılan hastalığı sosyal çevredekilere de onaylatmaya çalışmak

Hastalık Hastalığının Bilişsel Belirtileri:

• Hasta olmaktan çok korkmak
• Hastalığa yakalanma endişesi ile yoğun bir stres yaşamak
• Fiziksel belirtileri olduğundan daha ciddi algılamak
• Herhangi bir hastalık belirtisi için düzenli olarak kendini kontrol etmek
• Hastalıkları ve belirtileri tekrarlı bir şekilde sürekli düşünmek
• Tekrarlayan bir şekilde hastalıkları ve belirtilerini araştırmak
• Bir hastalığı araştırdıktan sonra o hastalığa sahip olduğuna inanmak

Sürekli hasta olduğunu hisseden bireyler, doktorlar tarafından muayene edildikten sonra elde edilen sonuçlara inanmama veya itiraz etme eğiliminde olurlar. Bu durumda doktorların işlerinde iyi olmadığı, test sonuçlarda bir yanlışlık olduğu, hastalık bulunana kadar bir başka doktora daha gidilmesi gerektiğini düşünebilirler.

Hipokondriak bireyler bedenlerine yönelik aşırı hassasiyet veya bedensel belirtilere tahammülsüzlük yaşarlar. Fiziksel semptomlara karşı aşırı duyarlı olan bu kişiler, hafif bir belirtiyi bile olduğundan daha ciddi olarak algılayabilirler. Örneğin normal bir kalp çarpıntısının çok şiddetli olduğunu ve bunun bir kalp rahatsızlığının habercisi olabileceğini düşünürler. Vücut ısılarındaki ufacık değişimlerin yüksek ateş belirtisi olduğundan endişe edebilirler. Belirtinin olduğundan daha ciddi olduğu algısı, bu belirtiler her yaşandığında aşırı endişe ve kaygı olarak hastanın psikolojisini etkiler.

Kişinin hastalık hastalığından kurtulması için işlevselliğini geri kazanması ve yaşadığı aşırı endişe ve kaygılarının son bulması için oldukça önemlidir. Hastalık hastalığı nasıl geçer sürecinin kritik bir parçası psikoeğitimle farkındalık kazanılmasıdır. Hipokondriazisin tedavi yaklaşımında anksiyete bozukluklarında kullanılan bilişsel davranışçı terapi yöntemleri kullanılmaktadır. Bu yöntemler sıklıkla negatif otomatik düşüncelerin kaydedilmesine dayanan günlük tutma, psikolojik eğitim teknikleri, davranışların durumunu tespit etmek amacıyla davranışsal ödevler, kişinin rahatsızlıkla ilgili durumlara maruz bıraktırılması aşamalarını içermektedir.

Psikoeğitim

Hastalık hastaları, yaşadıkları sürecin sebeplerini ve sonuçlarını öğrenerek bilişsel anlamda gerçekliği daha iyi değerlendirmeye başlarlar. Ancak hipokondriazis yaşayan kişiler geçmişlerindeki uzun ve çok sayıda doktor ziyaretleri sonucunda sağlık personellerine güvenini kaybedebildikleri için direnç göstermeleri de olasıdır.

Psikoterapi

Bu direncin üzerinde özellikle psikoterapi sürecinde zamana yayılmış bir şekilde çalışılmalı ve danışanla direkt bir yüzleşme ile gerçekte hastalığı olmadığını söylemekten kaçınılmalıdır. Aksi durumda danışanın güvensizliği ortaya çıkabilir. Danışanın bu sonuca kendisi varması için onu destekleyerek kalıcı bir değişim yaratılabilir. Bu amaca uygun olarak Bilişsel Davranışçı Terapi hastalık kaygısı için ilk müdahale seçeneklerinden biri olarak öne çıkmaktadır.

Psikoterapi birden fazla amaçla uygulanabilir. Hastalık hastalığının temelinde bir çocukluk travması yatıyor ise psikoterapi sayesinde bu travmaların üzerinde durulur ve büyük bir adım atılır. Aynı zamanda, hastalık hastalığı bir kaygı bozukluğu ile eş zamanlı bir şekilde ilerliyor olabilir. Bu durumda psikiyatrist hekimin uygun göreceği ilaçlarla kaygı seviyesi azaltılabilir.

İlaç Tedavisi

Psikiyatri hekimleri hastalık hastasının duygudurumunu düzenlemek için ilaç reçete edilebilir. Seçici serotonin geri alım inhibitörleri olan SSRI ilaçlar, hastalık kaygısı bozukluğunun tedavisine yardımcı olabilecek bir ilaç türü olarak reçete edilebilir. SSRI antidepresanlar beyindeki serotonin seviyelerini etkileyerek çalışırlar. Zamanla güçlendirici ek ilaçlarla kombinasyon yapılabilir.

Gönder